Analiza aktualnej sytuacji epidemiologicznej w Polsce

Po tych rozważaniach ogólnych przechodzimy do bliższej analizy aktualnej sytuacji epidemiologicznej w Polsce. Dane statystyczne za lata 1960—1967 (tab. 9-2) wykazują, że po okresie 4 lat względnej stabilizacji nastąpił w latach 1964—1967 gwałtowny wzrost świeżych zachorowań na kiłę. Ogólna liczba zgłoszonych przypadków wszystkich postaci kiły w tym okresie zwiększyła się z 8496 do 17 904, a liczba świeżych zakażeń (przypadków kiły wczesnej) z 5694 do 15 241. Liczba przypadków kiły późnej wykazuje w ciągu tych 8 lat wyraźną tendencję zniżkową (z 3376 przypadków w 1960 r. do 2312 w 1967 r.), jakkolwiek w ostatnich 2 latach zaznaczył się również pewien wzrost. Liczba przypadków kiły wrodzonej obniżyła się z 517 (1960 r.) do 351 (1967 r.). Pomimo tendencji zniżkowej dane te są o tyle niepokojące, że przy obecnych możliwościach zapobiegania, a nawet całkowitej likwidacji kiły wrodzonej (leczenie penicyliną kobiet ciężarnych, u których rozpoznano kiłę), liczba 351 przypadków zgłoszonych w 1967 r. świadczy, że obowiązujące przepisy o badaniu serologicznym kobiet ciężarnych nie są należycie przestrzegane. Najbardziej niepokojącym zjawiskiem jest późne zgłaszanie się chorych i późne rozpoznawanie kiły w okresie zakaźnym. Na ogólną liczbę 15 241 (109%) zgłoszonych przypadków kiły wczesnej (do 3 lat od zakażenia) w 37,5% rozpoznano kiłę w okresie pierwszym (do 8—9 tyg. od zakażenia), w 17,7% — w okresie drugim wczesnym (do 3/2 mieś. od zakażenia), w 26,0% — w okresie kiły nawrotowej (do 6—9—12 lub więcej miesięcy od zakażenia) i w 18,8% — w okresie kiły utajonej wczesnej (1—3 lat od zakażenia). Tak duży odsetek chorych zgłaszających się późno do lekarza jest chyba jedną z głównych przyczyn znacznego wzrostu zachorowalności i chorobowości na kiłę w ostatnich 4 latach. Jest rzeczą zdumiewającą, że pomimo dostępności i bezpłatności leczenia dla każdego chorego na terenie całego kraju tak wielu chorych zgłasza się późno na leczenie. Główne czynniki kształtujące taki stan rzeczy można ująć następująco: 1. 12—15% chorych na kiłę stanowi młodzież w wieku poniżej 20 lat, rozpoczynająca życie płciowe przedwcześnie, bez odpowiedniego rozeznania niebezpieczeństwa przygodnych i łatwych kontaktów płciowych, nie doceniająca znaczenia pierwszych objawów choroby, a nieraz ukrywająca te objawy. 2. U pewnej liczby chorych pierwsze, wczesne objawy choroby mogą przebiegać nietypowo na skutek stosowania w tym okresie różnych antybiotyków z powodu innych współistniejących chorób. Stosowane w ten sposób antybiotyki wywierają działanie maskujące na przebieg kiły i zmieniają jej przebieg. Po kilkumiesięcznym niekiedy okresie utajenia kiła może ujawnić się w tych przypadkach ponownie w postaci zakaźnych zmian nawrotowych lub przebiegać nadal bezobjawowo, a zostaje wykryta przypadkowo w następstwie badania serologicznego. 3. Pewien odsetek chorych stanowią osoby prowadzące rozwiązły tryb życia, połączony najczęściej z alkoholizmem. Lekceważą oni chorobę, zgłaszają się do leczenia późno, nieraz przerywają rozpoczęte leczenie po ustąpieniu zewnętrznych objawów. Cechuje ich całkowity brak poczucia odpowiedzialności i lekceważenie spraw zdrowia. 4. Na szczególną uwagę lekarzy zasługuje również to, że u wielu chorych kiła zostaje rozpoznana późno nie z winy chorego.