Należy sądzić, że w powstawaniu kiłowego rumienia guzowatego, podobnie jak rumienia guzowatego zwykłego, główną rolę odgrywają podobne mechanizmy toksyczno-alergiczne pomimo różnicy czynnika etiologicznego. Obraz histologiczny osutek występujących w kile II okresu Klinicznie osutki II okresu kiły wykazują znaczną wielopostaciowość, natomiast ich obraz histologiczny jest zasadniczo podobny i wykazuje tylko różnice ilościowe, a nie jakościowe. Zasadniczym wykwitem i prototypem obrazu histologicznego jest grudka kiłowa, gdyż wykwity osutki plamistej nie są diagnostycznie znamienne. W wykwitach tych bowiem stwierdza się tylko obrzęk śródbłonka powierzchownych naczyń skóry oraz nieznaczny naciek składający się z limfocytów, histiocytów i komórek plazmatycznych, układający się dokoła naczyń i przydatków skóry.
