Grudka kiłowa

Natomiast obraz histologiczny grudki kiłowej posiada znaczenie diagnostyczne: zmiany naczyniowe dotyczą nie tylko powierzchownych, lecz i głębszych naczyń skóry, które wykazują zmiany zapalne oraz znaczny obrzęk śródbłonka (endarteritis et endophlebitis) i są otoczone mankietowatym naciekiem składającym się z limfocytów i plazmocytów. W kłykcinach płaskich (condylomata lata) obok powyższych zmian stwierdza się znaczną akantozę, przerost naskórka, obrzęk śród- i międzykomórkowy oraz przechodzenie leukocytów wielojądrzastych do naskórka. Obraz osutki kiłowej łuszczyco-podobnej (exanthema psoriasiłorme) może wykazywać zmiany naskórkowe podobne do łuszczycy, lecz charakter nacieku pozostaje typowy dla kiły. W innych odmianach osutki mogą dołączać się jeszcze objawy ostrego stanu zapalnego (exanthema rupioides) lub daleko posunięte zmiany naczyniowe, z zamknięciem światła naczyń (w zmianach kiłowych wrzodziejących). Stwierdzenie krętków bladych w obrazie histologicznym wykwitów kiły II okresu nie zawsze jest możliwe. Nie stwierdza się ich w wykwitach plamistych, a w wykwitach grudkowych tylko czasami. Natomiast zawsze można je wykryć w wykwitach kłykcin płaskich, zarówno w naskórku, jak i w skórze właściwej.